2. Beschrijving Westelijke Mijnstreek

2.1. Huidige indeling (alt.0)

De huidige indeling van de Westelijke Mijnstreek wordt gegeven in onderstaande figuur. De Westelijke Mijnstreek telt zeven gemeenten. In volgorde van grootte zijn dat de volgende:

De gemeente Sittard(iets rechts van het midden) bestaat uit de kern Sittard en een aantal kerkdorpen. In het westen van de gemeenten bevinden zich de kernen Limbricht, Guttecoven en Einighausen, in het zuiden ligt Munstergeleen. De gemeente Sittard kent enkele open gebieden. Relatief veel open ruimte bestaat in de voormalige gemeente Limbricht (west). De belangrijkste (enige) uitbreidingslocatie voor woningbouw in de Westelijke Mijnstreek na ca. 2010 ligt ten zuiden van de kern Limbricht, aansluitend aan het huidige stedelijk gebied. De open ruimte in het zuid-oosten heeft grote landschappelijke en enige natuurwaarde en dient derhalve open te blijven.

Geleen ligt ongeveer in het centrum van het kaartje en bestaat uit de kern Geleen en het industrieterrein van DSM. In het noordwesten van de gemeente (westelijk van de A2) ligt een potentiele uitbreidingslokatie van DSM (streekplanstatus). Het nu nog open gebied tussen Geleen en Sittard zal naar verwachting tussen 2005 en 2010 volgebouwd zijn. De rest van het open gebied dient behoudt volgens de laatste inzichten de functie van uitloopgebied.

Stein beslaat het gebied ten westen van DSM en bestaat uit diverse kernen (Stein, Elsloo, Urmond, …). In Stein liggen de haven en waterzuiveringsinstallatie van DSM. De groengebieden van de gemeente Stein bestaan vooral uit het Maasdal en in het zuiden een klein deel van het plateau van Schimmert (landschappelijk fraai). In de hoek tussen Urmond en Berg moet rekening worden gehouden met de toekomstige uitbreiding van DSM. De belangrijkste kernen van Stein vallen binnen het stedelijk gebied.

Beek ligt in het zuiden, te herkennen aan de langwerpige industrievlek van het vliegveld. Het zuidelijk gedeelte van de gemeente ligt op het hoogterras, en maakt deel uit van het groene hart van Zuid-Limburg. Het gebied tussen Spaubeek (oost) en Geverik (bij vliegveld) is door het aanwezige relief bijzonder fraai. Alleen Beek en Neerbeek (grenzend aan DSM) maken deel uit van het stedelijk gebied.

Born is de noordelijkste gemeente van het stedelijk gebied. Het stedelijk gebied (met de kernen Born, Buchten en Holtum) ligt tussen de A2 en het Julianakanaal en omvat verder het Nedcar-complex in het oosten. In het oosten ligt verder het waardevolle Limbrichterbosch. De gebruiksmogelijkheden voor het open gebied ten zuiden van de kern Born zijn beperkt vanwege de ruimteclaim van DSM op het aangrenzende gebied in de gemeente Geleen.

Een fraai landschap is te vinden langs de Maas rondom Grevenbicht en Obbicht. Hier is in het kader van het Grensmaasproject het grootste volume grindwinning gepland.

Schinnen is de meest oostelijke van de gemeenten. Door de aanwezigheid van een geaccidenteerd terrein heeft de gemeente (ondanks dat behoorlijke oppervlakken bebouwd zijn) een groene uitstraling. De gemeente dient dit karakter te behouden ten behoeve van de EHS en als uitloopgebied voor zowel het stedelijk gebied in de Westelijke Mijnstreek als het stedelijk gebied rondom Heerlen.

In het noorden tenslotte ligt Susteren. Doordat ik de kaart die ik bewerkt heb bij het copiëren te hoog heb gelegd staat de gemeente er maar half op. Te zien zijn de kernen Nieuwstadt (zuid) en Susteren (kaartrand) en daartussen het Elsenerbos en het Ijzerenbosch (waardevol). 85% van de gemeente Susteren is drinkwaterbeschermingsgebied.

2.2. Herindelingsopties

2.2.1. Voorstel GS overgenomen door kabinet (alt.1)

In het voorstel van GS, later overgenomen door het kabinet, worden Sittard en Geleen samengevoegd. Middels grenscorrecties worden daaraan dan nog het industrieterrein van Nedcar met beoogd uitbreidingsgebied daarvoor en een omringend gebied met natuurwaarden (waaronder Limbrichterbosch).

2.2.2. Minimumoptie Sittard (alt.2)

B&W en gemeenteraad van Sittard vonden het voorstel van GS onvoldoende. Men wil het herindelingsvoorstel uitbreiden met toevoeging van de kern Nieuwstadt (functioneert als een wijk van Sittard) en het industrieterrein Holtum-Noord (relatie met Nedcar).

In nevenstaande figuur zijn de betreffende grenzen indicatief weergegeven.

2.2.3. Ballonnetje Peper (alt.3)

Minister Peper heeft laten doorschemeren de voorkeur te geven aan een ruimere herindeling. Onder andere werd deze indruk gewekt omdat hij de toevoeging van Born aan de centrumgemeente in de discussie aan de orde heeft gesteld. Born was daar niet blij mee.

Uiteindelijk heeft een aangenomen amendement in de Tweede Kamer ervoor gezorgd dat dit het wetsvoorstel is dat aan de Eerste kamer is gezonden.

In nevenstaande figuur is deze optie weergegeven.

2.2.4. Noord-Zuid (alt.4)

In de gemeenteraad van Geleen is in de discussie over de grootschalige herindeling een noord-zuid-variant aan de orde gesteld. De noordelijke gemeente zou dan de gemeenten Sittard en Born omvatten (dus inclusief Nedcar en Holtum-Noord). De zuidelijke gemeente zou de aan DSM grenzende plaatsen omvatten (Geleen, Stein, Beek).

Werd tijdens de discussie in Geleen gehoord. Is al lang niet meer aan de orde.

2.2.5. Hele stedelijk gebied (alt.5)

Samenvoeging van het gehele stedelijk gebied lijkt nog altijd de wens van de meerderheid van de lokale politici in de centrumsteden Sittard en Geleen, terwijl het op een unanieme afwijzing kan rekenen in de omliggende gemeenten.

Vreemd genoeg lijkt het, dat diverse fracties in de Tweede Kamer liever dit voorstel hadden gezien dat het voorstel dat er nu is aangenomen.